Semen Analizi (Spermiyogram) Nedir? Neden yapılır?
Spermiyogram; ejakülasyon (meninin/semenin dışarı atılması/boşalma) sırasında penisten gelen sıvı ve içeriğinin miktar ve kalite yönünden değerlendirilmesi işlemidir.
Bu test ile hem semen olarak adlandırılan sıvı kısım hem de mikroskobik olarak görülebilen hareketli hücreler olan spermler analiz edilir.
Semen analizi; erkek üreme potansiyelinin değerlendirilmesinde yapılan en önemli ve ilk başvurulan laboratuvar testidir.
Semen Nedir?
Semen, sperm ve çeşitli salgı bezlerinden salınan sıvıları içeren yoğun, yapışkan, beyazımsı bir sıvıdır. Ejekülasyondan (boşalma) hemen semen sonra yoğundur. Sonraki 10-30 dakika içinde ise sıvılaşarak akışkan hale gelmektedir.
Sperm semende bulunan başı ve kuyruğu olan hareket eden erkek üreme hücreleridir. Spermler kadın vücuduna girdiklerinde kuyrukları sayesinde hareket edip yumurtaya ilerler ve yumurta ile birleşir (buna döllenme denilmektedir).
Her semen örneğinde milyonlarca sperm, farklı miktarlarda fruktoz, tampon sıvıları, koagülasyon maddeleri, kayganlaştırıcılar ve spermi destekleyen ve döllenme işlemine yardımcı olan enzimler bulunur.
Semen Analizinde Ölçülen Parametreler Nelerdir?
Tipik bir semen analizi şu parametreleri ölçer:
• Semenin hacmi, katılığı
• Sperm konsantrasyonu (yoğunluk)
• Toplam sperm sayısı
• Sperm motilitesi (hareket edebilen sperm yüzdesi ve spermlerin hareket etme şekli)
• Normal ve normal olmayan (hasarlı) sperm sayısı
• Koagülasyon (katılaşma) ve likefaksiyon (çözünürlük)
• Fruktoz (semende bulunan bir şeker türü), pH (asidite)
• İmmatür (olgun olmayan) sperm sayısı
• Lökosit (beyaz kan hücresi), enfeksiyon gösteren hücre sayısı
KLİNİK DIŞINDA BİR ÇOK PARAMETRE MEVCUTTUR GENEL OLARKA DEĞERLENDİRİLENLER BUNLARDIR
Test İçin Sperm Nasıl Alınır?
Semen örneği bir saat içinde analiz edilmesi gerektiği için merkezde örnek alınması tercih edilmektedir.
Bunun için merkezimizde erkek hastalarımıza özel, konforlu odalarımız bulunmaktadır. Kişi mastürbasyon yoluyla sperm örneğini özel bir kaba toplar ve laboratuvara teslim eder.
Semen analizi için önemli olan bir konu da; hastanın test yaptırmadan önce 3-5 gün cinsel perhizde olması gerekliliğidir (ejakülasyon olmaması gerekir).
Semen Analizi Ne İşe Yarar?
Semen analizi, bir erkeğin üreme potansiyelini belirlemek için kullanılan başlıca testlerden biridir. Eğer erkeğin üreme potansiyeli ile ilgili herhangi bir sorunu varsa, semen analizi sayesinde nasıl bir tedavi yöntemi izleneceği ile ilgili de bilgi sahibi olunabilmektedir.
Semen analizi ile semen ve sperm ile ilgili birçok parametre değerlendirmektedir.
Bir semen analizi 2-3 hafta arayla en az iki örnekte değerlendirilmelidir çünkü sperm sayısı ve semen yoğunluğu günden güne değişebilmektedir ve bazı koşullar sperm seviyelerini etkileyebilmektedir.
Kimlerin Semen Analizi Yaptırması Gerekir?
Doktorunuz, semen analizini; fertlite sorunu (üreme sorunu) olduğunu düşündüğü durumlarda sizden isteyebilmektedir.
Çiftlerden en az %10-20’si çocuk sahibi olmakta güçlük yaşamaktadırlar.
Eğer erkek nedenli infertilite (kısırlık) söz konusuysa fertiliteye (üremeye) neyin engel olduğunu tespit edebilmek ve gebelik olması için yardımla üreme tekniklerinin uygulanabilirliğini belirleyebilmek için semen analizi gerekmektedir. Semen analizi anormalse, doktor tarafından belirlenen sürede test ikinci kez tekrar edilir. Yine anormallik gözlendiyse, sorunun türüne göre bir tedavi yöntemi belirlenir.
Semen Analizi Sonuçları Nasıl Değerlendirilir?
Erkekten alınan semenin hacmi yaklaşık 2-6 mililitredir.
2-6 mililitreden daha az miktardaki semen toplam sperm sayısının azlığını gösterir ki bu da fertiliteyi (üreme potansiyelini) etkiler.
2-6 mililitreden fazla olan semen hacmi ise fazla miktarda sıvı olduğunu gösterir ki bu da sperm konsantrasyonunun az olduğunun belirtisidir.
Semen ilk alındığında daha yoğun olmalıdır. 10-30 dakikada bekledikten sonra ise semenin sıvılaşması gerekir. Eğer semen sıvılaşmaz ise sperm hareketliliği kısıtlanır.
Semen Analiz Sonuçlarında Bakılan Parametreler Ve Anlamları:
Sperm Konsantrasyonu (sperm sayısı)
Sperm konsantrasyonu spermin yumurtayı dölleyebilmesi açısından büyük öneme sahiptir. Belli seviyelerden az ya da çok sperm konsantrasyonu infertilite (kısırlık) sorunun işareti olabilmektedir.Bu yüzden semen analizi (spermiyogram)testinde bakılan sperm konsantrasyonu önemli bir parametredir.
Sperm konsantrasyonu semenin mililitresinde kaç milyon sperm olduğunu ölçer. Semende bulunan normal sperm konsantrasyonu; mmililitrede 15 milyon ve üzeridir. Tüm semende bulunan, toplam sperm sayısı ise 30 milyon ve üzerinde olmalıdır.
Motilite (sperm hareketliliği)
Motilite, bir semen örneğindeki hareket eden sperm yüzdesini, sperm hareketlerinin yönünü ve oranlarını gösteren bir parametredir. Spermin motilitesi de yumurtayı dölleyebilmesi açısından çok önemlidir çünkü ancak hareketli spermler kadının üreme kanallarında ilerleyerek yumurtayı dölleyebilir.
Normal şartlarda ejekülasyondan (boşalma/semenin penisten atılması) bir saat sonra spermlerin en az %50’si hareket halinde olmadır. Spermlerin hareket oranı kadar hareket şekli de önemlidir; spermler düz bir hat üzerinde hızlı bir şekilde hareket etmelidir. Spermin hareketi 0’dan (hareketsiz) 4’e kadar sınıflandırılmakta ve 3 ile 4 iyi motiliteyi temsil ederken, 0-1-2 kötü motiliteyi göstermektedir.
Morfoloji (spermin şekli ve görünümü)
Üreme kapasitesi açısından önemli bir faktör de spermin şekli, yapısal olarak bozukluk olup olmadığıdır. Şekli düzgün olmayan spermin yumurtayı döllemesi de mümkün olamamaktadır.
Morfoloji parametresi, spermin şeklini; spermlerin büyüklüğünü ve görünüşünü analiz eder. Bu parametre değerlendirilirken 200 sperm analiz edilir ve hasarlar not edilir. Merkezimizde morfoloji değerlendirmesi “Kruger kriterleri”ne göre yapılmaktadır. Anormal sperm oranı ne kadar yüksekse fertilite (üreme/döllenme) şansı da o kadar az olmaktadır. Anormal şekil, baş, boyun, kuyruk anomalilerini ve olgunlaşmamış formları içermektedir.
Vitalite (sperimin canlılığı)
Vitalite semendeki spermlerin canlılığını görmek üzere uygulanan bir testtir. Vitalite; spermlerin %50’sinden azı hareket eden kişilere uygulanır. Bu parametrede; hareket etmeyen spermlerin canlı olup olmadığı değerlendirilir. Bu test aynı zamanda sperm yaşam testi olarak da adlandırılır.
Peroksidaz boyama testi (lökosit testi)
Semende sperm dışında başka hücreler de bulunmaktadır. Lökositler (beyaz kan hücreleri) var olan ya da önceden geçirilmiş bir enfeksiyonun habercisi olabilmektedir. Bu nedenle lökosit varlığı semen analizinde rutin olarak değerlendirilmektedir. “Leucoscreen” adı verilen bu testle semendeki lökosit hücrelerinin miktarı ile ilgili bilgi sahibi olunabilmektedir. Normalde semenin mililitresinde 1 milyondan daha az lökosit olmalıdır.
Semen asit- baz dengesi (pH)
Semenin pH’ı, pH’ın durumuna göre rengi değişen özel bir kağıtla ölçülür. Normal semen pH’ı 7.2- 7.8 arası alkalin (bazik) bir değer gösterir. Semen pH’ının değeri yardımcı bezlerin bir ya da birkaçında görülen sorunlar nedeniyle etkilenebilir. pH değeri erkek üreme potansiyelinde genellikle çok büyük etkiler göstermeyebilmektedir.
Sperm Yıkama
Semenin özel solüsyonlar ile yıkanarak plazma, ölü sperm ve diğer hücrelerden arındırılarak kalitesinin artırılması yöntemidir. Bu işlem sonrasında sperm konsantrasyonu ve hareketi artmakta ve daha sağlıklı spermler elde edilmektedir. Bu sayede erkek infertilitesinin (üreme sorunu/kısırlık) de tedavi yöntemi için bir fikir sahibi olunmaktadır. Merkezimizde tüm semen analizlerinde standart olarak sperm yıkama işlemi uygulanmaktadır.
Erkek fertilitesi (üreme potansiyeli) değerlendirilirken, semen analizinin her parametresi ayrı ayrı ve bütün olarak değerlendirilmektedir. Semen analizinin her parametresi fertiliteyi etkiler ancak analiz sonuçları kısırlık (infertilite) ile ilgili kesin kararı göstermeyebilir. Yani zayıf semen analizi sonuçlarına sahip bireyler çocuk sahibi olabilirken, iyi sonuca sahip kişiler zorluk yaşayabilirler.
SEMEN ANALİZİ EN AZ İKİ KEZ ARAYA 3 HAFTA KONULARAK YAPILMALIDIR.
