- Tipik tablo: SSRI’larla istek azalması, gecikmiş/olmayan orgazm, ereksiyon sürdürmede güçlük.
- Risk farkı: Bazı antidepresanlar (örn. paroxetine) cinsel işlevi daha çok etkiler; bazıları (örn. bupropion, vortioxetine) daha az.
- Çözüm hattı: Doz optimizasyonu → switch (bupropion/vortioxetine) veya add‑on bupropion → erkeklerde PDE5 inhibitörü (sildenafil/tadalafil) kısa süreli “köprü”.
- Altın kural: Antidepresanı asla kendi başınıza bırakmayın; planı psikiyatri/ail ehekimi ile yapın.
Neden Olur?
SSRI’lar serotonini yükseltirken, dopamin-noradrenalin dengesini ve periferal/merkezi cinsel yanıt devrelerini etkileyebilir. Sonuçta libidoda fren, orgazmda gecikme ve ereksiyonda dalgalanma görülebilir. Bazı erkekler için bu etki geçicidir; bazılarında doz/ilaç tipine bağlı olarak sürer.
Hangi Antidepresanlar Daha Riskli / Daha Güvenli?
| İlaç / Sınıf | Tipik cinsel yan etki | Risk eğilimi (özet) | Klinik not |
|---|---|---|---|
| Paroxetine (SSRI) | İstek↓, gecikmiş/olmayan orgazm, ED | Yüksek | SSRI’lar içinde risk profili genellikle en yüksek bildirilir. |
| Sertraline / Fluoxetine / Citalopram / Escitalopram (SSRI) | Benzer profil; dozla artabilir | Orta | Yan etki şiddeti birey ve doza göre değişir. |
| Bupropion (NDRI) | Genelde nötr/iyileştirici | Düşük | SSRI’a ekleme veya geçişte cinsellik üzerinde olumlu etki raporlanır. |
| Vortioxetine (multimodal) | SSRI’lara kıyasla daha az | Düşük‑Orta | Karşılaştırmalı çalışmalarda paroxetine’e göre avantajlı. |
| Mirtazapine / Agomelatine | Genelde daha az | Düşük‑Orta | Uykululuk/kilo gibi başka yan etkiler izlenir. |
Tabloda sınıflayıcı bir “özet eğilim” verildi; bireysel yanıt değişkendir. Nihai karar psikiyatriyle birlikte alınmalıdır.
Adım Adım Plan (Kılavuz Uyumlu, Pratik)
- İlk 2–4 hafta yeniden değerlendirme: Yeni başlanmışsa, vücut uyum sağlayabilir. Şikâyetler sürerse aşağıdaki adımlara geçilir.
- Doz optimizasyonu: En düşük etkili doza çekmek bazı kişilerde yeterli olabilir.
- Switch: SSRI’dan bupropion veya vortioxetine gibi daha az cinsel yan etkili seçeneklere kademeli geçiş.
- Add‑on bupropion: Mevcut SSRI’a sabah bupropion SR/XL 150–300 mg ekleme — libido/uyarılma/orgazm alanında iyileşme sık görülür.
- ED için “köprü”: Erkeklerde PDE5 inhibitörü (sildenafil/tadalafil) kısa süreli destek olarak, psikoterapi/alışkanlık değişimleri oturana kadar.
- Psikoterapi: Performans kaygısı, “seyirci modu”nu kapatma, sensate‑focus ve partnerle iletişim becerileri.
- Kaçınılacaklar: Antidepresanı “hafta sonu bırakma/drug holiday” gibi plansız denemeler; hekim onayı olmadan kesinlikle önerilmez.
4 Haftalık Ev Programı (ED odaklı)
- Hafta 1: Her gün 5 dk “4‑6 nefes”; haftada 2 kez sensate‑focus 1 (penetrasyon hedef değil). SSRI dozu/yanıtı hekimle gözden geçirin.
- Hafta 2: Nefes + sensate‑focus 2; bupropion add‑on veya switch konusu hekimle netleşir. ED için düşük doz PDE5İ denenebilir.
- Hafta 3: Partnerle ritmi yavaşlatma; “skor” hedefi yok (yakınlık/zevk odaklı). PDE5İ varsa etkisini ve yan etkisini notlayın.
- Hafta 4: Stabil yanıtla PDE5İ’yi azaltma denemesi; bupropion/switch sonrası cinsellikteki değişimi IIEF‑5 ile takip.
Sık Sorulan Sorular
Hangi SSRI’lar en çok cinsel yan etki yapıyor?
Veriler paroxetine’in daha yüksek risk taşıdığını; sertraline/fluoxetine/escitalopram/citalopramın orta düzeyde olduğunu; bupropion ve vortioxetine’in genelde daha az etkilediğini gösteriyor.
PDE5 ilacı (sildenafil/tadalafil) SSRI kaynaklı ED’de işe yarar mı?
Erkeklerde randomize kontrollü çalışmalarda fayda gösterilmiştir; genellikle kısa süreli “köprü” olarak planlanır.
İlaçsız düzelebilir mi?
Bazı erkeklerde yalnızca yaşam tarzı ve terapi ile düzelme mümkün; ama çoğu vakada farmakolojik bir ayarlama gerekir.
Bilgilendirme amaçlıdır; tıbbi kararlar hekim gözetiminde alınmalıdır.
Son güncelleme: 31 Ağustos 2025