Üretra (idrar kanalı) darlığı; üretrada gelişen fibrotik skar (yara dokusu) oluşumunun, daralmaya neden olması ve üretral hacmin azalması ile belirgin işeme bozukluğu yapmasıyla karakterize bir hastalıktır.
İçindekiler
Üretra darlıkları, hastalarda ciddi sorunlara yol açan önemli bir sağlık problemidir. Tedavi edilmezse idrar tıkanıklığı, prostat ve testis iltihabı, böbrek tıkanıklıkları, periüretral apse, enfeksiyon, üretra veya mesane taşı ve böbrek yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Çalışmalar, tedavi edilmemiş üretra darlığı olan hastalarda komplikasyon oranlarının oldukça yüksek olduğunu göstermektedir.
Üretra Darlıkları Nasıl Oluşur?
Üretra darlıkları genellikle bir travma sonrası meydana gelir. Aniden gelişmez, aylar sürebilir. Üretranın normal mukozasında bulunan psödostratifiye kolumnar epitelyum, travma sonrası skuamöz metaplazi ile yer değiştirir. Bu değişim, epiteldeki küçük çatlaklardan içeri sızan idrarın zamanla fibrotik reaksiyona neden olmasıyla sonuçlanır. Başlangıçta herhangi bir belirti vermeyen bu travmalar, ilerleyen zamanlarda işeme sorunlarına yol açabilir. Radikal prostatektomi ve/veya radyoterapi sonrası travmalar, kalça kırıkları, sonda takılması ve bazı enfeksiyonlar (gonore veya liken skleroz gibi) bu duruma neden olabilir.
Üretra Darlığı Tanısında
En etkin yöntem retrograd üretrografi yani penis ucundan verilen sıvı ile röntgen filmidir. Ayrıca sistoskopi ile de kolayca tanı konulabilir.
Üretra Darlıkları Tedavi Yöntemleri
Tedavi yöntemleri endoskopik ve açık cerrahi olarak ikiye ayrılır. Endoskopik tedavi yöntemleri arasında dilatasyon (genişletme), soğuk bıçak ve lazerle internal üretrotomi ve üretral stent yerleştirme bulunur. Bu yöntemlerden en yaygın olanı soğuk bıçak internal üretrotomidir.
Endoskopik yöntemler başlangıçta uygulama kolaylığı ve maliyet avantajı sunarken, zor vakalarda uzun dönem başarı oranlarının düşük olması ve yeniden cerrahi gereksinimi, tedavi planlamasında dikkate alınmalıdır. Açık cerrahi teknikleri ise daha maliyetlidir ve uygulanması daha zordur. Ancak, tedavi yöntemi seçimi darlığın yeri, uzunluğu ve karakteri gibi faktörlere göre belirlenir. Her cerrahi müdahalede darlığın tekrarlama riski olduğunu unutmamak gerekir.
Üretra darlıkları genellikle travma sonrası oluşur. Üretranın normal mukozasında bulunan psödostratifiye kolumnar epitelyum, travma sonrası skuamöz metaplazi ile yer değiştirir. Bu süreç, epiteldeki çatlaklardan içeri sızan idrarın fibrotik reaksiyona yol açmasıyla sonuçlanır. Başlangıçta belirti vermeyen üretral travmalar, zamanla işeme sorunlarına neden olabilir. Radikal prostatektomi, radyoterapi sonrası travmalar, kalça kırıkları, sonda takılması ve bazı enfeksiyonlar bu duruma yol açabilir.
Üretra Darlığında Tanı
Üretra darlığı olan erkek hastalar genellikle idrar yaparken zorlanma, mesaneyi tam boşaltamama ve zayıf idrar akımı gibi şikayetlerle başvurur. Bu durumlar bazen iyi huylu prostat büyümesiyle karışabilir, ancak hasta öyküsü dikkatle sorgulandığında sonda takılması, penis travması ya da geçirilmiş üretrit gibi faktörler üretra darlığını düşündürür.
Fıtık ameliyatı sonrası sonda takılması, bypass ameliyatı sırasında sonda yerleştirilmesi veya hastanın kendi kendine sondasını çıkarması gibi öyküler de üretra darlığını tanımada yardımcı olabilir. Ayrıca, üretra darlığına bağlı gelişen tekrar eden idrar yolu enfeksiyonları, prostatit, epididimit, orşit, idrarda kanama ve mesane taşı gibi sorunlar da sıklıkla görülmektedir.
Bu şikayetlerle başvuran hastalarda idrar analizi ve idrar akım testi yapılır. İdrar akım testinde hastanın düşük hızda ve uzun sürede idrar yaptığı gözlemlenir. Daha sonra retrograd üretrografi ve sistoskopi yapılır.
Darlığın bulunduğu yer ve ciddiyeti hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olunabilir. Tüm bu tetkikler, cerrahi öncesi darlık hakkında ayrıntılı bilgi sağlar ve cerrahi yöntem buna göre seçilir.
Üretra Darlıkları Tedavi Yöntemleri
Tedavi yöntemleri arasında endoskopik tedavi yöntemleri bulunur. Üretral dilatasyon (genişletme) ÜD tedavisinde kullanılan en eski ve basit yöntemdir. Burada amaç, darlığın incelmesini sağlamak ve fibrozun artmasını önlemektir. Üretral dilatasyonun birçok farklı yöntemi vardır; buji veya kendi kendine kateterle dilatasyon bunlar arasındadır.
Kapalı Cerrahi Tedaviler
İnternal üretrotomi, üretrada oluşan darlığın transüretral yoldan soğuk bıçakla kesilmesi işlemidir. Kapalı bir işlem olup, yara ya da pansuman gerekmez ve hasta ameliyat sonrası hastanede yatmadan taburcu edilebilir. İnternal üretrotominin amacı, üretral çapın genişlemesini sağlamaktır. 1.5 cm’den küçük ve fibrozisin eşlik etmediği darlıklar bu yöntem için uygundur. Ancak başarısız olursa, diğer cerrahi seçenekler değerlendirilmelidir.
Üretral stentler, geçici ve kalıcı olmak üzere ikiye ayrılır. Ancak yüksek komplikasyon oranları nedeniyle günümüzde pek tercih edilmemektedir.
Açık Cerrahi Yöntemler
Açık cerrahi rekonstrüksiyon yöntemleri üretroplastiler, kapalı yöntemlerle tedavi edilemeyen hastalarda uygulanan tedavi seçeneğidir. Endoskopik yöntemler genellikle ilk tedavi seçeneği olarak tercih edilir. Üretroplasti operasyonları uzun sürer ve hastaların ameliyat sonrası hastanede kalma süresi daha uzundur. Komplikasyonlar arasında sertleşme ve boşalma sorunları, penis eğriliği, yara enfeksiyonu, idrar kaçırma ve fistül gelişimi bulunur.
Sonuç olarak, üretra darlıkları çok sayıda hastada ciddi problemlere yol açan ve sağlık sistemine maddi yük getiren bir hastalık grubudur. Tedavi yöntemleri endoskopik ve açık rekonstrüksiyon olarak ikiye ayrılmaktadır.
