Vücut dışından şok dalgaları ile taş kırma, ya da diğer adı ile ekstrakorporeal şok dalga litotripsi (ESWL)’nin kısaca prensibi bir güç kaynağından çıkan şok dalgalarının taşın üzerinde odaklanarak kırılmasını sağlamaktır. ESWL ilk olarak 1980 yılında Almanya’da insanlarda kullanılmaya başlamıştır. Bu tarihten günümüze kadar çok sayıda firma tarafından farklı modellerde ESWL cihazları piyasaya sürülmüştür. ESWL’ de kullanılan şok dalgaları, elektrohidrolik, elektromanyetik ve piezoelektrik yöntemlerle üretilmektedir.
Taş kırma işlemi sırasında taş lokalizasyonu ve odaklanması floroskopi ve/veya ultrason ile sağlanmaktadır. ESWL her ne kadar akut ve kronik yan etkilere sahip olsa da günümüzde daha az invazif olduğu kabul edildiğinden üriner sistem taşlarının tedavisinde ilk tedavi seçeneği olarak başarılı bir şekilde kullanılmaktadır.
Tarihçe
Vücut dışından uygulanan şok dalgalarıyla üriner sistemtaşlarının tedavi edilmesi üroloji alanında gerçekleştirilen en önemli gelişmelerden birisidir. Kullanıma girmesinden sonra açık böbrek ameliyatlarında büyük bir azalma kaydedilmiştir. Yıllar içerisinde tüm dünyada kullanımı, taş kırma cihazlarının geliştirilmesiyle de belirgin bir artış göstermiş ve en önemli tedavi seçeneklerinden birini oluşturmuştur.Vücut dışından şok dalgaları ile taş kırma (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy=ESWL)’nın kısaca prensibi bir enerji kaynağından çıkan şok dalgalarının taşın üzerine odaklanarak kırılmasını sağlamaktır.
Şok dalgalarının medikal olarak kullanılması fikri ilk olarak 1950’li yıllarda Rusya’da ortaya çıkmıştır. (1) Bir Alman uçak firması olan Dornier, yağmur damlalarının uçak kanatları üzerinde yaptığı tahrifatın nedenlerini araştırırken şok dalgalarının katı cisimleri kırabilecek bir güç olduğunu tespit etmiş ve böylece şok dalgalarıyla vücutta oluşan taşların tedavi edilmesine yönelik çalışmalara başlanmıştır. 1974 yılında Dornier firması ve Alman Teknoloji Bakanlığı’nın destekleriyle Münih Üniversitesi’nde çalışmalar başlatılmıştır. (2) Hayvan deneylerindeki başarılı sonuçlarınardından 7 Şubat 1980 tarihinde Extracorporeal Shock WaveLithotripsy (ESWL) ile ilk insan üzerindeki deneme gerçekleştirilmiştir. (3,4) Böylece Christian Chaussy ilk olarak bir renal pelvis taşını Dornier’in ürettiği ilk prototip ESWL cihazı (HM1=Human Model 1) ile tedavi etmiştir. (4) ESWL tedavisinin prensibi ultrason diğer bir deyişle ses dalgalarıdır. Bu şok dalgaları, fizik kurallarına göre, sıvı ortam içerisinde daha şiddetli etki edeceğinden taşa çarpıp onu parçalaması esasına dayanır. Böylece bu ses dalgaları tek bir hedefe doğru yönelirler ve sapma göstermezler. 1982 yılında Münih’te daha etkili HM2 modeli üretildi.
Bundan sonra ESWL bütün dünyada hızla yayılarak üriner sistem taş hastalığının tedavisindeki yerini aldı.Dornier HM3 modeli ilk olarak piyasaya pazarlanan ESWL cihazıdır. Dornier HM3 klinik uygulamaya Amerika’da 1984 yılında girmiştir. Bu cihaz 1984 yılında Amerika’da FDA onayını almıştır yani ESWL’nin taş tedavisinde kullanılabileceği kabul edilmiştir. Bundan sonra Almanya’da Siemens ve Wolf, Fransa’da Technomed ve Edap, İsrail’de Direx, Türkiye’de Elmed ile PCK ve dünyada başka birçok firma taş kırma cihazları üretmeye başlamışlardır.
