Prostat Spesifik Antijen ve Prostat Biyopsisi

Prostat Spesifik Antijen Nedir? PSA’yı Yükselten Durumlar, PSA Volalitesi, Yaşa Özgü PSA, Serbest PSA

PSA, spermin sıvılaşmasını sağlayan  bir enzimdir. Esas olarak, prostatın kanallarını  ve asinilerini döşeyen hücrelerden salgılanır. Psa büyük ölçüde prostat’a özgü bir enzimdir ancak  çok düşük miktarlarda pankreas ve tükürük bezlerinden de salgılanır. PSA nın  spermdeki konsantrasyonu kandaki seviyesinin  milyon katı kadardır.

PSA, Prostatik hücrelerin ve bazal membranın bütünlüğünün bozulması neticesinde kan dolaşımına girer (şekil 1). Kana psa geçişi, prostatın  normal yapısını bozan, hem iyi huylu hastalıklarında hem de prostat kanserinde görülebilmektedir.

PSA Seviyesini Neler Yükseltir 

PSA  yükseldiği zaman hastalar  internette tarama yaptıysa hemen endişelenir. Ama psa seviyesini sadece kanser yüseltmez  özellike prostat hacmi geçirilmiş prostatitler ve idrar yolalrı tıkanıkları sahta psa yükselmelerinde  çok aktiftir (Tablo 1). Psa nın kandaki yarılanma ömrü  yaklaşık 2.8 gündür bu yüzden bir psa ölçümü ile hastaya hemen biyopsi endikasyonu verilmez. Tedavi ile bazen psa nın düşmesi aylar alabilir. 

Tablo1. Klinik Durumların serum PSA seviyeleri üzerine olan etkileri

BPH (iyi huylu prostat büyümesi) tedavisinde kullanılan ilaçlardan, 5 alfa redüktaz enzim inhibitörleri  finasteride  ve dutaseride  psa seviyelerini düşürebilmektedir. Beş alfa redüktaz enzim inhibitörleri prostatın büyümesini engellemekte, prostat hacmini azaltmakta  ve 6 aylık bir kullanım süresinde  kan psa seviyelerini %50-60 oranında azaltmaktadır. Bu nedenden dolayı bu ilaçları kullanmaya başlamadan önce mutlaka hastaların kan psa seviyelerine bakılmalı ve hastaların gerçek psa seviyelerini  öğrenmek için psa seviyeleri 2 ile çarpılmalıdır. Yine kullanılan bazı destek ve vitamin ilaçlarının içerisinde östrojen bulunmakta  ve  hormonal mekanizmalar ile psa seviyelerini düşürebilmektedirler.

PSA Velositesi (Artış Hızı), Yaşa Özgü PSA ve Serbest PSA

Psa nın, BPH (benign prostat Hiperplazisi) ve prostatit (prostat enfeksiyonu) gibi hastalıklarda da yükselebilmesi prostat kanseri taramasındaki özgünlüğünü ve önemini azaltmaktadır. Bu sebepten dolayı, psa testini daha hassas kılabilmek için bir çok ek yardımcı testler geliştirilmiş  ve kullanılmaktadır. Bunlardan en sık kullanılanı psa dansitesi, psa velositesi ve  serbest psa dır.

PSA Dansitesi:  Psa değerinin, prostat hacmine bölünmesi ile elde  edilir. PSA seviyesi 4-10 ng/ml arasında olanlarda 0.15 veya daha yüksek psa dansite değeri olanlara biyopsi önerilmektedir.

PSA velosistesi: kandaki psa değerinin belirli bir süre içerisindeki artış hızı demektir. Belirli bir süre içerisinde olan hızlı psa artışları prostat kanseri olasılığını arttırmaktadır. Yapılan çalışmalarda PSA seviyesi 4-10 ng/ml arasında olan hastalarda yıllık 0.75 ng/ml’nin üzerindeki artışlarda kanser saptama spesifikliği % 90 ve sensitivitesi % 80 olarak bildirilmiştir.

Free PSA (Serbest PSA):   Temel olarak  PSA a nın iki formu kanda tespit edilir total ve sertbest form serbest psa ne kadar  yüksek ise  bizi prostat kanserinden uzaklaştırır  Serbest psa  prostat büyüklüğünden etkilenir . Serbest psa nın total psa’ya oranı bizim için önemlidir . Eğer %15 in altındaysa  bizi prostat kanseri açısından uyarır bir ön görü sağlar  .

Sonuç olarak   bir urolog olarak benim düşüncem  serbest  psa  yı ciddi bir belirtec olarak   göremiyorum   benim 

biyopsi   yapmak tan alıkoyamıyor   çünkü   50  yaşındaki bir  hastanın PSA değeri 2 nin üzerinde yada 60 yaşında bir hastanın PSA değeri 4 ün üzerinde olduğu zaman   hastada SPSA / TPSA oranı % 15 in üzerinde bile olsa  prostat kanseri yok anlamına gelmiyor   sadece   biyopsi sonucu için daha umutlu olmamızı  sağlayabilir 

Yüzde serbest karşılaştırılması PSA , PSAyoğunluğu ve yaşa özgü PSA prostat kanseri tespiti ve evreleme için cutoffs William J Catalona birPaula C Southwick bKevin M Slawin cAlan W Partin dMichael K Brawer eRobert C. Flanigan fAnup Patel gJerome P Richie hPatrick C Walsh dPeter T Scardino CPaul H Lange eGail H Gasior bKathleen G Loveland bKurtis R Bray b