İdrar Yolu Enfeksiyonu Olduğunda Kanama Olurmu?
İdrar yolları, böbrekler, mesane ve üretradaki (sidik borusu) enfeksiyonlara idrar yolu enfeksiyonu denir.
İdrar yolu enfeksiyonu = sistit . Hastalar idrar yaparken kasık ağrısı, idrarda yanma, sık idrara çıkma, idrarın bitmeme hissi ve sık idrar yapma hissi gibi belirtiler gösterirken bazı hastalarda direk olarak idrardan kan gelmesi (hematüri) meydana gelebilir.
Hatta birçok hastam internetten araştırma yaptığı zaman mesane kanserinde idrarda kanama yakınması olduğu için polikliniğine geldiğinde aklında kötü şeyler düşünerek gelir. Halbuki genç bayanlarda idrardan kan gelmesi çok büyük ihtimalle idrar yolu enfeksiyonu yüzündendir.
Bir de iç çamaşırının kan ile lekelenmesi durumu vardır . Burada da ayrıntı, eğer sadece lekelenme varsa kanama çok büyük ihtimalle vagenden gelmektedir. Kadınlarda en sık görülen idrar yolu enfeksiyonu akut sistittir.
İdrar yolu enfeksiyonuna böbreğin dahil olduğu durumlarda akut pyelonefrit ismi kullanılır. Hastalarda ateş, titreme, yan ağrısı, halsizlik, bulantı, kusma gibi belirtiler görülür.
Kadınlarda enfeksiyonun temel yayılım yolu periüretral (idrar yolu) / vaginal veya fekal (büyük abdest) floradan (barsak florasının etkin olduğu) makat çevresi bölgeden yayılma şeklinde olur. Yetişkin kadınların cinsel yaşamdan önce %1’inde idrar yolu enfeksiyonu gözlenirken, cinsel yaşam başladıktan sonra sıklık oranı % 6-10’lara çıkar. Menopoz sonrasında özellikle 60 yaşın üstündekilerde % 15-20 oranında idrar yolu enfeksiyonu görülür.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl Meydana Gelir?
Kadınlarda görülen idrar yolu enfeksiyonlarının çoğu dışarıdan gelen enfeksiyonlardır (aşağıdan yukarı). Kadınlardaki idrar yolunun kısa olması ve bariyer mekanizmasının zayıflaması önemli bir sebeptir. Ayrıca idrar çıkış yeri ile gaita çıkış yeri vagenin yakınlığı idrar yolu enfeksiyonu riskini artırmaktadır.
Kadınlarda tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında eşin de değerlendirilmesi gerekir. Üretrit gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar erkekten kadına geçebilir ve kadınlar da şikayet yaratabilir ve eşlerin aynı anda tedavi edilmesi gerekmektedir. Aksi taktirde tedavi sonrasında şikayetler düzeldikten sonra şikayetler tekrar meydana çıkar.
Gebelik Döneminde İdrar Yolu Enfeksiyonları Daha Sık Olur
Gebelik süresince idrar yolu enfeksiyonu belli bir oranda artar, özellikle hamileliğin 9. ve 17. haftaları arasında artışın en üst düzeye çıktığı tespit edilmiştir. Gebelik sırasında görülen idrar yolu enfeksiyonlarının düşük doğum ağırlıklı bebek sayısının artması, yenidoğan ölümleriyle ilişkili olduğu belirtilmiştir.
Bir kadını gebelikte idrar yolu enfeksiyonu oluşumuna yatkın hale getiren sebepler, gebelik sırasında böbrek ve idrar yollarında meydana gelen anatomik fizyolojik değişiklikler ile ilgilidir. Anne karnında fetüsün idrar yollarına bası yapmasıyla idrar kanallarında genişleme olur. Ayrıca genişleyen rahim mesanenin yer değiştirmesine sebep olur. Buna bağlı mesane tam olarak boşalmayabilir. Böbreklerin kan akımı gebelik sırasında artar ve bebek idrar yollarına bası yapar bu sebeple de böbrekler hafif genişler. Bütün bu saydıklarımız idrar yolu enfeksiyonunun daha kolay oluşması için zemin oluştururlar.
Gebelik döneminde görülen idrar yolu enfeksiyonlarının çoğunluğu akut sistittir. Gebelikte görülen idrar yolu enfeksiyonlarını 3 gruba ayrılabilir:
- Belirti vermeden (asemptomatik) Bakteriüri : Bu hastalarda hiç belirti olmaz fakat idrar testinde enfeksiyon bulgusu mevcuttur. Asemptomatik bakteriüri hamilelikte % 20 – 40 oranında akut pyelonefrit ismi verilen böbrek enfeksiyonuna dönüşebilir. Benim görüşüm asemptomatik olan bu hastalarda tedavi gereksizdir.
- Akut Sistit : İdrarda yanma, sık idrara gitme, idrarı yetiştirememe, kasık ağrısı gibi belirtilerle kliniğimize başvururlar. Kısa süreli antibiyotik tedavisi yeterlidir. Duruma göre idrar kültürü alınabilir.
- Akut Pyelonefrit: Eğer böbrek de enfeksiyona eşlik ediyorsa artık akut pyelonefrit gelişmiş diyebiliriz. Ateş, yan ağrısı, bulantı, kusma, halsizlik, genel durum bozukluğu başlıca şikayetlerdir. Akut pyelonefrit genellikle akut sistit tedavisinin tam olarak uygulanmaması ya da gebenin diyabet gibi sistemik bir hastalığının olması risk oluşturur. Biz bu hastalarda yatılarak tedavi önermekteyiz çünkü hastalarda ağızdan sıvı alımı azalmıştır ve damardan tedavi verme şansımız mevcuttur. Tedavide idrar ve kan kültürü, idrar yolları ultrasonu yol haritası çizebilir.
Menopoza Girmiş Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu
Menopoza girmiş kadınlarda da idrar yolu enfeksiyonu sık görülür. En sık nedeni menopoz sonrası östrojen seviyesindeki düşmeye bağlı olarak genital bölgenin koruyucu mekanizmalardan uzakta kalmasıdır.
Normal vaginada, östrojenin etkisi ile vagina içi pH değeri düşük olmaktadır. Bunu sağlayan laktobasiller denen vaginal flora bakterileridir. Menopozda laktobasiller daha az bulunur. Östrojen laktobasillerin gelişimini güçlendirir.
Menopoz sonrası kadınlarda eğer idrar yolu enfeksiyonu gelişimi artarsa vaginal östrojen tedavileri ile hastaya iyilik hali sağlanabilir. Aynı zamanda pro ve prebiyotik kullanımı ile de vaginal pH'ın düşmesi sağlanabilir.
Genel Önlemler
Genel önlemler bayanlarda mikrop aşağıdan yukarı bulaştığı için hijyene dikkat etmek gerekir. Cinsel ilişkiden sonra vaginal temizlik, oturarak banyo yapmamak, genital bölgenin kuru tutulmaması, adet dönemlerinde dikkatli olmak, genital bölge temizliğini arkadan öne doğru uygulamak genel olarak uyulması gereken kurallardır.
Bazı hastalarda bütün bunlara rağmen idrar yolu enfeksiyonunun geliştiğini görmekteyiz. Bu durumda sıvı alımını artırmak en önemli kuraldır. Ne yazık ki idrar yolu enfeksiyonu olan bayanlara ne kadar su içtiklerini sorduğumda belki bir litre cevabını çoğu zaman almaktayım. Bu yüzden hastalara içebildikleri kadar su içmelerini önermekteyim, 3 litre ya da 5 litre olabilir. Tabi ki birinci önerim hastaya tıbbi yardım almasını önermektir. Bazı hastalarda bir kaç gün içerisinde şikayetleri geçtiği için tıbbi yardım almaz. Bu hastalarda önerim ıssırgan otu, adaçayı ya da biberiye olabilir. Bununla beraber idrar yolu enfeksiyonu eğer son altı aydan 3'ten fazla ise buna tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu demekteyiz ve tedavi protokolleri tamamen değişir.
