Bulaşıcı hastalıklar, bir kişiden diğerine mikroorganizmalar aracılığıyla bulaşabilen hastalıklardır. Bu mikroorganizmalar arasında bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler yer alır. Bulaşıcı hastalıklar genellikle temas yoluyla, hava yoluyla, su ve gıda yoluyla veya kan gibi vücut sıvıları aracılığıyla yayılabilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ise, korunmasız cinsel ilişki sırasında bir kişiden diğerine bulaşan enfeksiyonlardır. Bu hastalıklar, vajinal, anal ya da oral cinsel temas yoluyla yayılabilir. Hem kadınları hem de erkekleri etkileyebilir ve tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak için en etkili yöntemler arasında prezervatif kullanımı, düzenli cinsel sağlık kontrolleri ve bilinçli cinsel davranışlar yer alır. Çoğu zaman belirti vermeden ilerleyebilir, bu nedenle düzenli tarama ve erken teşhis önemlidir.
En yaygın görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında; frengi, bel soğukluğu, HIV, AIDS, Hepatit B yer alır.
Frengi-Sifiliz
Frengi (sifiliz), Treponema pallidum adlı bir bakteri tarafından meydana gelen bir hastalıktır. Bakteri vücuda girdikten sonra, genellikle "şankr" adı verilen düzgün kenarlı, ağrısız bir yaraya neden olur. Bu yara, hastalığın erken aşamasının belirtisidir ve tedavi için en ideal dönem bu dönemdir. Eğer tedavi edilmezse, bu yara genellikle 6-8 hafta içinde kendiliğinden iyileşir, ancak enfeksiyon vücutta ilerlemeye devam eder. Hastalık ilerledikçe, cilt döküntüleri ve iç organlarda bozukluklar gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu aşama da tedavi edilmezse, belirtiler birkaç hafta içinde kaybolur ve hasta kendini iyileşmiş gibi hissedebilir. Ancak hastalık sessizce ilerler.
Yaklaşık 10 yıl sonra, tedavi edilmeyen frengi ciddi kalp ve damar hastalıklarına, nörolojik hasarlara ve çeşitli iç organ bozukluklarına yol açabilir. Neyse ki, penisilin tedavisi frengiyi etkili bir şekilde tedavi edebilir. Hastalığın her aşamasında tedavi mümkün olsa da, en iyi sonuçlar kalıcı hasarlar oluşmadan önce, erken dönemde alınan tedaviyle elde edilir. Frengiden korunmanın en etkili yollarından biri prezervatif kullanımıdır. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların çoğunda olduğu gibi, frengiden korunmak için riskli cinsel ilişkilerden kaçınmak önemlidir. Ancak, hastalığın belirgin semptomları olmasa bile bulaşabileceği unutulmamalıdır.
Bel Soğukluğu (Gonokkal Üretrit)
Erkeklerde "bel soğukluğu" olarak bilinen gonore, bazı durumlarda sperm taşıyan kanalların daralmasına neden olarak kısırlığa yol açabilir. Kadınlarda ise tüplerin tıkanması ve genital bölgede tıkanıklık oluşması hem kısırlık riskini artırır hem de dış gebelik olasılığını yükseltir. Bu hastalığa Neisseria gonorrhoeae adlı bir bakteri neden olur. Kuluçka süresi genellikle 3-10 gün arasında değişir, ancak bazı durumlarda bu süre birkaç saatten birkaç aya kadar uzayabilir. Gonore vakalarının %40-%60’ı herhangi bir belirti göstermeyebilir. En yaygın belirtisi ise sarı-yeşil renkli vajinal veya penil akıntıdır ve genellikle çamaşırda leke bırakır. Bunun yanı sıra, idrar yaparken yanma ve sık idrara çıkma gibi idrar yolu enfeksiyonu belirtileri de görülebilir.
Akıntı başladıktan sonra hastalık, cinsel ilişki yoluyla partnerlere bulaşabilir. Tedavi sürecinde hem hastanın hem de partnerinin tedavi edilmesi zorunludur. Kadınlarda hastalık genellikle daha geç belirtiler gösterdiği için kadınlar taşıyıcı rolünde olabilir. Uygulanacak tedavi süresi genellikle 2-3 hafta arasında olmalıdır, aksi takdirde belirtiler tam anlamıyla geçmez ve enfeksiyon kronik hale gelir. Kronik enfeksiyonlar, tedavi edilmesi daha zor bir duruma dönüşebilir. Tipik olarak hastalar antibiyotik tedavisine başladıktan kısa bir süre sonra akıntının kesilmesiyle hastalığın geçtiğini düşünerek tedaviyi erken bırakır. Ancak tedavi yarıda kesildiğinde, birkaç gün içinde akıntı tekrar başlar veya idrar yollarında kaşıntı ve rahatsızlık hissi oluşabilir.
Bel soğukluğuna neden olan bakteriler dışında %40-60 oranında başka bakteriler de enfeksiyona katkıda bulunabilir. Bu yüzden kısa süreli tedaviler yalnızca geçici rahatlama sağlar. En etkili tedavi, doğru antibiyotiğin yeterli süre boyunca kullanılmasıdır. Çiftlerin tedavisi sırasında yalnızca erkeğin tedavi edilmesi yeterli değildir; her iki partnerin de aynı anda tedavi edilmesi ve tedavi süresince cinsel ilişkiden kaçınılması gerekir. Prezervatif kullanımı, hastalıktan korunmada etkili bir yöntemdir.
Cinsel yolla bulaşan tüm hastalıklarda olduğu gibi bel soğukluğundan korunmak için, riskli cinsel ilişkilerden kaçınmak en etkili yöntemdir. Ancak, hastalık belirtisi taşımayan kişilerle cinsel ilişki sırasında da bulaşma riski olabileceği unutulmamalıdır.
Hepatit B, cinsel yolla ve aile içi yakın temasla bulaşabilen bir virüs hastalığıdır. Aile içinde bir bireyde hepatit B enfeksiyonu veya taşıyıcılığı varsa, özellikle eş ve diğer aile üyeleri de risk altında olabilir. Bu durumda, gerekli testler yapıldıktan sonra tüm aile üyelerinin aşılanması önerilir. Günümüzde bebekler ve risk altındaki kişilere rutin olarak hepatit B aşısı uygulanmaktadır.
Hepatit B'den korunmanın en etkili yollarından biri, riskli cinsel ilişkilerden kaçınmaktır. Çok sayıda partneri olan ya da hastalık taşıma riski bulunan kişilerle cinsel ilişkide bulunmaktan kaçınılması önemlidir. Bununla birlikte, belirgin bir hastalık belirtisi olmayan kişilerle ilişki sırasında da bulaşma riski olabilir. Bu nedenle, cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanılması önemlidir. Lateks yapılı ve spermisit içeren prezervatifler tercih edilmelidir, çünkü spermisitler mikroorganizmaları etkisiz hale getirme özelliğine sahiptir. Prezervatifler tek kullanımlıktır ve ilişki sonrası uygun bir şekilde atılmalıdır. Hijyen açısından eller mutlaka sabunla yıkanmalıdır.
AIDS
HIV (Human Immunodeficiency Virus), cinsel ilişki veya kan yoluyla bulaşan bir virüstür ve bağışıklık sistemini hedef alır. Bu virüs, bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudu çeşitli fırsatçı enfeksiyonlara ve belirli kanser türlerine karşı savunmasız hale getirir. Virüsün vücuda girmesinden sonra kanda tespit edilebilmesi için geçen süre değişkenlik gösterir; genellikle 3-12 hafta arasında olmakla birlikte, bazı durumlarda bu süre 6 aya kadar uzayabilir. İlk hastalık belirtilerinin ortaya çıkması ise 8-10 yılı bulabilir.
Günümüzde, HIV pozitif bireyler için etkili ilaç tedavileri mevcuttur ve bu ilaçlar virüs yükünü neredeyse tespit edilemeyecek seviyelere indirir. Ancak bu tedaviler, sürekli ilaç kullanımı gerektirir. HIV'in tedavi edilmesiyle AIDS evresine geçiş büyük oranda engellenebilir ve HIV ile yaşayan bireylerin yaşam süreleri önemli ölçüde uzamıştır. Ayrıca, AIDS aşısı üzerine çalışmalar da devam etmektedir.
Cinsel yolla bulaşan tüm hastalıklarda olduğu gibi, HIV’den korunmanın en etkili yolu, şüpheli cinsel ilişkiler sırasında prezervatif kullanmaktır. Prezervatif kullanımı HIV'e karşı güvenli ve etkili bir korunma yöntemidir; bilinen daha etkili bir alternatif yoktur.
HIV, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlara ve kanserlere karşı savaşan akyuvarlarını hedef alır. Bu hücreler devre dışı kaldığında, bağışıklık sistemi çöker ve basit mikroplar bile enfekte olmuş kişilerde ciddi ve potansiyel olarak ölümcül hastalıklara yol açabilir. Ayrıca, hızlı ilerleyen kanser türleri de bu süreçte gelişebilir. Ancak, günümüzde HIV ilaçları, virüsle enfekte kişilerin sağlıklı bir yaşam sürdürmesini ve AIDS evresine geçmeden yaşamlarına devam etmelerini sağlayacak kadar etkilidir.
Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık belirtiler şunlar olabilir:
- Sık ve kolay hastalanma
- Uzun süreli yüksek ateş
- İleri derecede istemsiz kilo kaybı
- Uzun süreli öksürük
- Tekrarlayan ve yaygın uçuklar
- Ağızda pamukçuk
- Şiddetli ishal
Bu belirtileri fark ettiğinizde hemen panik yapmayın, çünkü bu semptomlar başka hastalıklarda da görülebilir. Kesin tanı için tıbbi değerlendirme şarttır.
